هیئت محبان حضرت علی اصغر(ع) شهرستان فهرج

در مورد این که در اسلام «بهترین عمل» کدام است، به طور قاطع نمی توان اظهار نظر کرد، چون در این باره روایات مختلفی از معصومین نقل شده است. ولی سطور زیر تا حدودی این موضوع را به قلم کشیده است:

1- ذکر خدا

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: بهترین و پاکیزه‏ترین و بلندترین اعمال، که شما را به عالی‏ترین و بالا‏ترین درجه قرب الهی می‏رساند و بهترین چیزی است که خورشید بر آن می‏تابد، ذکر و یاد خدا است.(1)

2- نماز

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در جای دیگر فرمود: بهترین اعمال شما، نماز است، (2) که نماز ذکر و یاد خدا است.

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: هیچ عملی نیکی نیست مگر این که ثواب روشنی در قرآن برای آن بیان شده، مگر نماز شب که خداوند بزرگ، ثواب آن را به خاطر اهمیت آن روشن نساخته و فرموده : هیچ کسی نمی‌داند ثواب‌هایی که مایه روشنایی چشمان است، برای آن ها نهفته شده است.(3)

3- انتظار فرج

امیرالم?منین علیه السلام می فرماید: «فَانَّ احَبَّ الْاعْمالِ الى‏ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظارُ الْفَرَجِ».

حضرت على علیه السلام در یک جلسه چهارصد موضوع به یارانش تعلیم داد که براى دین و دنیاى آن‏ها مفید بود (یکى از آن موضوعات این بود): منتظر فرج باشید. از رحمت الهى مأیوس نشوید، چون محبوب‏ترین اعمال نزد خداوند متعال انتظار فرج است». ( 4)

4- بهترین عمل، آن است که مورد قبول خدا باشد!

در قرآن کریم یکی از ویژگی هایی که از زبان بزرگان بیان شده و ما را غیر مستقیم هدایت می کند برای قدم برداشتن ، به آن سمت و سو حرکت کنیم این است که باید آن عمل ، جوری باشد که مورد پذیرش خداوند واقع شود ؛ به عبارتی اگر آن کس که کار انجام مى‏دهد، ابراهیم و همکارش اسماعیل و محل کارش مسجدالحرام و نوع کارش ساختن کعبه باشد؛ امّا قبول نشود، ارزشى ندارد؛ لذا حضرت ابراهیم هنگام ساختن کعبه تمام فکر و ذهنش این است که کارش مورد قبول خداوند واقع شود و می فرماید  «ربّنا تقبّل منّا؛ خداوندا! این عمل را از ما قبول فرما. »(بقره، 127)
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در جای دیگر فرمود: بهترین اعمال شما، نماز است، که نماز ذکر و یاد خدا است

در جای دیگر می بینیم که اگر نذر کننده مادر مریم و مورد نذر، فرزندى باشد که سالها انتظارش را داشته و فرزندش را وقف مسجد کند، باز هم باید به فکر قبولى آن باشد، همان گونه‏که مادر حضرت مریم پس از نذرش گفت: «فتقبّل منّى؛ خداوندا! این عمل را از من پذیرا باش. »(آل عمران، 35)

5- ولایت اهل بیت، بهترین عمل

از امام صادق(علیه السلام) سوال شد: معنای «حی علی خیر العمل» چیست و کدام عمل است؟

فرمود: « خیر العمل، الولایة؛ بهترین عمل، ولایت ما اهل بیت است.»(مستدرک الوسائل ، ج 4 ، ص 70)

علامه بحرانى در کتاب غایة المرام ص 329 در تفسیر آیه 89 الى 90 سوره نمل که مى فرماید: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَع یَوْمَئِذ آمِنُونَ * وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِئَةِ فَکبَّتْ وُجُوهِهِمْ فِى النّارِ هَلْ تُجْزَوُنَ اِلاّ ما کنْتُمْ تَعْمَلُون ؛یعنى کسانى که در قیامت نیکوکار وارد محشر مى شوند پاداش بهتر از آن یابند و علاوه بر آن از هول و هراس قیامت در امان باشند . و کسانى که بدکار و زشت کردار درآیند در آن روز به رو در آتش جهنّم افتند و این کیفر و عقوبت جز سزاى اعمال آنان نخواهد بود.»

6- سخت ترین کارها، بهترین است!

« افضل الأعمال، احمزها؛ بهترین اعمال مشکل‏ترین آنهاست.»(بحارالانوار، ج 7، ص 191)

یعنى کسانى که در قیامت نیکو کار وارد محشر مى شوند پاداش بهتر از آن یابند و علاوه بر آن از هول و هراس قیامت در امان باشند. و کسانى که بدکار و زشت کردار درآیند در آن روز به رو در آتش جهنّم افتند و این کیفر و عقوبت جز سزاى اعمال آنان نخواهد بود


7- ارزش و دشواری نیّت

امامان معصوم (علیهم السلام) فرموده اند: «نیة الم?من خیر من عمله»( اصول کافی ، ج 2 ، ص 84 ) و یا: «أفضل الأعمال أحمزها»( بحار، ج 67، ص 237) نیّت روح عمل، و کار دشواری است. چون اصل کار را بسیاری از انسانها انجام می‏دهند، امّا همه قدرت نیّت صحیح ندارند؛ چرا که:

اوّلاً: می‏شود کار ناپسند را «قربة الی الله»، انجام داد. بنابراین، باید کار، شایستگی نزدیک ساختن انسان به خدا را داشته باشد، دارای (حسن فعلی) باشد.

ثانیاً : باید کار، از «حُسن فاعلی» برخوردار باشد. یا اگر کسی مسجد یا م?سسه خیریه‌ای می‏سازد ، علاقمند است که نام او در چهره تابلو آن ثبت شود و یا در محافل برده شود و بعضی هم علاقه مندند که نامشان برده نشود تا دیگران بگویند: او بدان حد رسیده که حتی حاضر نشده مردم نامش را ببرند که این هم یک نوع ریاست؛ یعنی، گاهی انسان ریا می‏کند و نمی‏داند که ریاکار است، که البته این ریای مرموزی است و کمتر مورد توجه قرار می‏گیرد و شیطان هم هر کسی را از راه مخصوص او فریب می‏دهد. برخی هم برای این که دیگران نگویند فلان کس ریاکاری می‏کند کار خیر را انجام نمی‏دهند که در حقیقت، سخن مردم انگیزه ترک کار خیر، است.

8- سیر کردن و سیراب کردن

در بعضى از روایات نیز تصریح شده: اطعام گرسنگان به طور مطلق (هر چند م?من و مسلمان هم نباشند) از افضل اعمال است، چنان که در روایتى از پیغمبر است: مِنْ أَفْضَلِ الأَعْمالِ عِنْدَ اللَّهِ إِبْرادُ الْکبادِ الْحارَّةِ وَ إِشْباعُ الْکبادِ الْجائِعَةِ وَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله بِیَدِهِ لا یُ?ْمِنُ بِی عَبْدٌ یَبِیتُ شَبْعانَ وَ أَخُوهُ- أَوْ قالَ جَارُهُ- الْمُسْلِمُ جائِعٌ؛

یکى از برترین اعمال نزد خدا خنک کردن جگرهاى داغ است، و سیر کردن شکم‏هاى گرسنه، سوگند به کسى که جان محمّد در دست او است !بنده‏اى که شب سیر بخوابد و برادر- یا فرمود همسایه- مسلمانش گرسنه باشد، به من ایمان نیاورده است»!.(بحارالانوار ج 74، ص 369)

9- نشانه عمل صالح

قرآن می‌فرماید: « أَیُّکمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»(ملک/2) در سوره کهف خداوند می ‌فرماید: « لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»(کهف/7)ما مردم را آزمایش می‌کنیم تا ببینیم که کدام عملشان بهتر است.

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «منظور از احسن عملاً، اکثر عملا، به معنای زیادی عمل نیست، چرا که زیادی عمل ملاک نیست، بلکه نیکی و کیفیت عمل مهم است .
امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: هیچ عملی نیکی نیست مگر این که ثواب روشنی در قرآن برای آن بیان شده، مگر نماز شب که خداوند بزرگ، ثواب آن را به خاطر اهمیت آن روشن نساخته و فرموده : هیچ کسی نمی‌داند ثواب‌هایی که مایه روشنایی چشمان است، برای آن ها نهفته شده است

10- بهترین عمل از نگاه شیخ بهایی

همه روز روزه بودن همـه شب نماز کردن

همه ساله حج نمودن سفر حجاز کردن

ز مدینـه تا بــه کعبه سر و پـا برهنه رفتن

دو لـب از بـرای لبیک به وظیفه باز کردن

به مساجد و معابد همه اعتکاف جستن

ز ملاهی و مناهــی همه احتراز کردن

شب جمعه ها نخفتن به خدای راز گفتن

ز وجــود بـی نیــازش طلــب نیــاز کردن

بـه خدا که هیچ کس را ثمر آنقدر نباشد

کــه بروی ناامیـدی در بسته باز کردن

 
نتیجه گیری:

همه اعمال، یک وجه بهترین دارد، و این که بشود یک عمل را بصورت کلی بعنوان بهترین عمل قلمداد کرد، دشوار است. اما در یک جمع بندی کلی می توان گفت که: شناخت و عمل به وظیفه می تواند در یک کلام بهترین اعمال باشد .

حضرت برترین وسیله تقرب به خداوند را ده چیز برشمرده:

«برترین وسیله‏اى که متوسّلان به خدا، به آن توسّل مى‏جویند، ایمان به خدا و پیامبر اوست . جهاد در راه خدا که قلّه رفیع اسلام است . کلمه اخلاص (و شهادت به یگانگى خدا) که هماهنگ با فطرت انسانى است، برپا داشتن نماز که حقیقت دین و آیین است، اداى زکات که فریضه‏اى واجب است، روزه ماه رمضان که سپرى در برابر عذاب الهى است، حج و عمره خانه خدا که نابود کننده فقر و شستشو دهنده گناه است . صله رحم که سبب فزونى مال و طول عمر، وصدقه پنهانى که کفّاره گناهان است .صدقه آشکار که از مرگ‏هاى بد پیشگیرى مى‏کند. خدمت به خلق که از لغزش‏ها و شکست‏هاى خفّت‏بار جلوگیرى مى‏کند.» (نهج البلاغه فیض الاسلام خطبه 110)